Türklərin əriyib dillərini itirərək kürdləşməsində Anadoluda sonuncu türkmən bəyliyi Zülqədəroğullarının (Dülqədiroğulları) ərazisində yaşayan əhalinin üzərinə düşür. Sultan Səlimin Şah İsmayılla döyüşündə bitərəf qalan Zülqədəroğullarını ortadan qaldırınca, xalqın çoxu qılıncdan keçirildi və əsir düşənlərin hamısı o ərazidən sürgün edildi. O torpaqlar 25 kürd tayfasına kürd İdris Bitlisin təlqini və Sultan Səlimin fərmanıyla kürdlərə verilib kürd federasiyası quruldu, 200 ildə hərbi xidmətdən və vergidən azad edildi. Öz torpaqlarında qalmaq istəyən türkmənlər üçün məzhəb dəyişikliyi, türkcə danışmamaq şərti ilə bəzi torpaqları geri qaytarılıb idarə edilməsinə icazə verildi. Nəsildən-nəslə türkcə danışan tapılmır, müəyyən müddətdən sonra türk olduqlarını unudub bu günə qədər özlərini azad edirlər. Bəzi zazalar da türklərin keçirdiyi bu assimilyasiyaya məruz qalırlar.
XVI əsr Osmanlı qeydlərində "türkmən" olaraq qeyd olunan və bu gün özlərini "kürd" hesab edən bəzi tayfalar:
1)Bərzan tayfası,
2)Hörməkli tayfası,
3)Qaraballı tayfası,
4)Pınarlı tayfası,
5)Qubadlı tayfası,
6)Dəlibudaq tayfası,
7)Qaragünə tayfası,
8)Şıhbızın tayfası,
9)Şarran tayfası,
10)Ayqut tayfası,
11)Çəmişgəzəkli tayfası,
12)Qureyşan tayfası,
13)Beskan tayfası,
14)Milli tayfası,
15)Şavaq tayfası,
16)Modanli tayfası,
17)Abbasan tayfası,
18)Ağuçan tayfası,
19)Bəkiran tayfası,
20)Zərikan tayfası,
21)Qarakeçili tayfası,
22)Avşarlı tayfası,
23)Bəydilli tayfası,
24)Xınıslı tayfası,
25)Kürəsinli tayfası,
26)Lək tayfası,
27)Batıqan tayfası,
28)Hərkili tayfası,
29)Qılınclı tayfası,
30)Mukri qəbiləsi,
31)Türkan tayfası,
32)Şadıllı tayfası,
33)Çapanoğlu tayfası,
34)Ertuşi tayfası,
35)Rişvan tayfası,
36)Buruqan tayfası,
37)Babat tayfası,
38)Dərsimli tayfası,
39)Qaraçoban tayfası,
40)Tanas tayfası,
41)İzzəddinli tayfası.
Osmanlı arxivlərində "türkmən" kimi qeyd olunan bir çox tayfalar zülmün, etnik təcridin və həddindən artıq vergilərin təsiri altında özlərini kürd hesab ediblər. Çünki Osmanlı imperiyasında türkmənlər ələvi olduqları üçün ağır vergilərə məruz qalırdılar və əsgərlər türkmənlərdən alınırdı. Kürdlər sünni idi. Kürdlər hərbi xidmətdən və vergilərdən azad idilər.
Kədərlidir, amma təəssüf ki, bu həqiqətdir. “Kürdləşmiş türkmən boyları” kitabını oxumağınızı tövsiyə edirəm, tarixçi Halaçoğlunun tapıntılarına görə, yuxarıda adı çəkilən tayfaların hamısı türkdür.
No comments:
Post a Comment