"Die Bottle-neck-Theorie" nəzəriyyəsi

"Die Bottle-neck-Theorie" nəzəriyyəsi 

Təxminən 800.000 il əvvəl, genetik analizə əsaslanaraq, bir araşdırma qrupu, bəşəriyyətin demək olar ki, nəsli kəsilmiş ola biləcəyini iddia edir.  O zaman əhalinin sayının 1300 nəfərdən aşağı düşə biləcəyi düşünülür.  Hazırda Yer kürəsində 8 milyarddan bir qədər çox insan yaşayır.  İqlim dəyişikliyinin təsirləri səbəbindən bir çox bölgələrdə yaşayış şəraiti pisləşsə də, yaxın gələcəkdə bəşəriyyətin tamamilə yox olacağı ehtimalı çox az görünür.

Lakin son illərdə aparılan arxeoloji tədqiqatlar və genetik analizlər göstərir ki, insan növünün inkişaf tarixində bir neçə dəfə onun populyasiyası o qədər azalıb ki, az qala nəsli kəsilib.

Məsələn, "Homo sapiens" insan tipi ilk dəfə Afrika qitəsinə yayıldıqdan sonra, təxminən 195.000 il əvvəl iqlim dəyişikliyi böyük problemə çevrildi.  Cənubi Afrika sahillərində yalnız bir neçə yüz nəfərin sağ qalmaq üçün kifayət qədər resursunun olduğu düşünülür.  İqlim şəraiti yenidən əlverişli olana qədər bir neçə min il keçdi və insan qitəni, daha sonra isə dünyanın qalan hissəsini fəth edə bildi.

Təxminən 70.000 il əvvəl Toba supervulkanının püskürməsinin bəşəriyyətin sağ qalmasını təhdid edə biləcək başqa bir "darboğaz" dövrü olduğuna inanılırdı.  Bununla belə, yeni araşdırmalar bu dövrdə əhalinin azalmasının əvvəllər düşünüldüyü kimi dramatik olub-olmaması ilə bağlı şübhələr yaradıb.

Yeni genetik metodlardan istifadə edilən araşdırmalar göstərir ki, "Homo erektus"  insan tipi təxminən 800-900 min il əvvəl demək olar ki, tamamilə məhv olub.  Bu dövrdə insan əcdadlarının dünya əhalisi reproduktiv qabiliyyətə malik 1300 fərddən aşağı düşdü.  Bu genetik darboğazın on fərqli Afrika əhali qrupunda birbaşa izlənilə biləcəyi və başlanğıcda 98,7% itirildiyi ifadə edilir.  Bu tapıntılar ilk dəfə 800.000 il əvvələ aid sirli fosil boşluğunu izah edir.

Tədqiqatçıların fikrincə, səbəb iqlim dəyişikliyi ilə bağlı amillərin birləşməsi olub: bu dövrdə geniş buzlaşmaya səbəb olan, uzunmüddətli temperatur dalğalanmaları, dəniz səthlərinin soyuması və davamlı şiddətli quraqlıqlarla nəticələnən soyuq mövsüm.  Bu, o vaxta qədər insan əcdadları üçün mühüm qida mənbəyi kimi xidmət edən bir çox yerli heyvan və bitki növlərinin itirilməsinə səbəb oldu.

Ancaq bu "darboğaz" hadisəsinin Homo sapiens, Denisova insanı və Neandertal əcdadlarının ayrılmasına səbəb ola biləcəyi düşünülür.  Bununla belə, tədqiqatçılar öz nəticələrini şərh edərkən diqqətli olmalıdırlar;  Çünki bu məlumatlar erkən və orta buz dövrü dövründən əcdadlarımızın yaşayış şəraitinin bəzi məqamlarını işıqlandırsa da, bir çox suallar hələ də cavabsız qalır.